Bầu cử với câu hỏi 'độc lập hay không' chia rẽ các đảng và cử tri Scotland
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Sau trưng cầu dân ý nói 'Không'với câu hỏi Độc lập năm 2014, chính trị Scotland lại sắp có thêm biến số sau bầu cử nghị viện 06/05/2021.
Dù cả ba xứ thuộc Liên hiệp Vương quốc Anh (UK) là Scotland, England và Wales đều có bầu cử nghị viện hoặc hội đồng địa phương tuần này, câu hỏi về xu hướng ly khai ở Scotland được nêu lại gay gắt.
Tuần qua, các ngân hàng lớn ở Anh đã công bố dự báo về khả năng Scotland sẽ độc lập khỏi UK và cảnh báo về sự bất ổn cho đồng bảng (pound sterling) nếu Scotland lại muốn độc lập.
Ngân hàng Morgan Stanley đặt khả năng độc lập của Scotland khỏi Vương quốc Anh chỉ ở mức 15%, nhưng Citi đặt mức tới 35%, theo Reuters hôm 28/04/2021.
Ẩn số của bài toán 'Scotland độc lập' đến từ chỗ người dân Scotland không bỏ phiếu cho độc lập hay ở lại Liên hiệp Vương quốc Anh, mà chọn các đảng vào Nghị viện Scotland, ở Holyrood.
Cán cân quyền lực do số phiếu cử tri đem lại cho họ trong nghị viện nhiệm kỳ tới sẽ quyết định Scotland nghiêng về phía nào.
Nhưng ba đảng, là Đảng Quốc gia Scotland (SPN), Đảng Xanh (Scottish Greens), và Đảng Alba mới lập, đều đã công khai nói họ sẽ dùng Nghị trường Scotland sau bầu cử này để vận động đòi độc lập.
Chỉ có hai đảng 'truyền thống' còn lại là Bảo thủ (ít ảnh hưởng tại Scotland), và Lao động (Labour) hiện công khai bác bỏ nhu cầu mở lại trưng cầu dân ý độc lập.
Nghị trình của SNP, đảng cầm quyền ở Scotland nhờ chiếm đa số ghế trong nghị viện nhiệm kỳ sắp mãn không thay đổi kể cả sau trưng cầu dân ý nói 'Không'với câu hỏi Độc lập năm 2014.
Các điều tra dư luận cho hay giới trẻ ở Scotland có xu hướng mặn mà với độc lập cao hơn những người lớn tuổi hơn.
Trước tin chính phủ trung ương ở London do Thủ tướng Boris Johnson nói sẽ không cho mở trưng cầu dân ý độc lập lần 2, lãnh đạo SNP, bà Nicola Sturgeon nói nếu SNP thắng cử tại Scotland tuần này, chính phủ Scotland sẽ tìm cách hợp pháp để có cuộc trưng cầu dân ý 2.
Giới quan sát tin rằng nếu SNP thắng cử, họ có thể đưa câu hỏi về trưng cầu dân ý độc lập ra tòa nếu London từ chối cho mở trưng cầu dân ý theo luật.
Lập luận của chính phủ Anh là trưng cầu dân ý 2014 đã khép lại vấn đề độc lập hay không của Scotland "trong cả một thế hệ".
Việc chọn phương án "kiện London" là cách mà SNP tránh không mở trưng cầu dân ý "phi pháp" như Catalonia ở Tây Ban Nha.
Mục tiêu của SNP là tách khỏi UK rồi xin quay trở lại Liên hiệp châu Âu và "đảo ngược" quá trình Brexit mà đa số cử tri Scotland bỏ phiếu chống.
Tuy thế, cho đến nay SNP vẫn nói kể cả giành được độc lập thì họ vẫn muốn giữ đồng bảng, và để Nữ hoàng Elizabeth II ở vương vị nguyên thủ quốc gia.
Các đảng chống lại trưng cầu dân ý độc lập lần hai ở Scotland cho rằng xứ này (5,6 triệu dân) cần tập trung phục hồi kinh tế bị tàn phá vì dịch Covid, thay cho việc lao vào cuộc đấu "vì độc lập".
Một số nhà quan sát nói việc Scotland tách ra hẳn khỏi Liên hiệp Vương quốc Anh, vốn được thành lập bởi liên minh hai nghị viện xứ Anh (England) và Scotland năm 1707 là không tránh khỏi.
Tuy thế, đã có tờ báo gọi đây là quá trình 'Scexit' sẽ không đơn giản và còn làm thủ tướng Anh hiện nay hoặc người kế nhiệm "đau đầu".
Bầu cử trong mùa Covid
Vào 19 giờ tối 04/05/2021, các lãnh đạo những đảng chính của Scotland: Nicola Sturgeon (SNP), Douglas Ross (Bảo thủ), Anas Sarwar (Lao động), Patrick Harvie (Đảng Xanh) and Willie Rennie (Dân chủ Xã hội) sẽ tranh luận trên kênh truyền hình BBC hai ngày trước bỏ phiếu.
Họ nêu nghị trình của mình và vận động cho các ứng viên đảng của mình vào tranh 129 ghế trong Nghị viện Scotland.
Còn tại Anh, cử tri sẽ bầu mới toàn bộ số thành viên của 143 hội đồng địa phương (local council).
Ở xứ Wales, cử tri sẽ bỏ phiếu bầu ra 60 nghị sĩ cho Nghị viện Wales (Senedd Cymru).
Dù tiêm chủng ở Anh đã đạt 50 triệu liều trên tổng dân số 67 triệu, trong đó 30% dân số người lớn đã được tiêm hai mũi, tình hình dịch Covid vẫn đang để lại hậu quả kinh tế nghiêm trọng.
Các chính đảng ở Anh đều phải trả lời câu hỏi của cử tri và báo chí rằng nghị trình mở cửa trở lại sinh hoạt công cộng, và phục hồi kinh tế của họ ra sao.
'Rối ren và chia rẽ'
Trong bài viết mới nhất, 'Does Scotland's future lie in or out of the Union?' James Cook, một chủ biên chương trình BBC nội địa đánh giá rằng:
"Bảy năm sau cuộc trưng cầu dân ý 2014, tình hình chính trị đa thay đổi nhiều. Phong trào đòi độc lập rạn vỡ vì mâu thuẫn giữa hai lãnh đạo (Nicola Sturgeon và Alex Salmond). Tuy thế, Brexit đã đẩy sự ủng hộ cho xu hướng độc lập lên, và cũng làm cho các tính toán kinh tế về độc lập thêm phức tạp.
Dịch Covid hiện nay lại rọi đèn vào quyết định chính trị của Edinburgh và London và chỉ khiến chi tiêu công thêm hỗn loạn.
Tương lai của Scotland, và của cả Liên hiệp Vương quốc Anh, đang rối ren, bất định và đầy chia rẽ."
Xem thêm:
