Bạn có đang bị chú mèo cưng cười nhạo không?

Bất cứ người nuôi thú cưng nào cũng biết ta sẽ phát triển cảm giác gắn kết cảm xúc với con thú cưng mình nuôi.

Bạn trò chuyện với chú chó, quở trách chú chuột lang và kể cho con vẹt nghe bí mật mà bạn sẽ chẳng bao giờ kể cho người nào khác.

Có thể tập cho chó, mèo ăn chay hay không?

Thú hoang, nạn nhân của 'tai nạn giao thông' ở Úc

Những loài vật bị thói mê tín đe dọa

Và dù một phần trong bạn ngờ rằng toàn bộ nỗ lực đó cuối cùng chẳng có ý nghĩa gì, thì một phần khác trong thâm tâm bạn thầm hy vọng rằng bằng cách nào đó con thú yêu quý có thể hiểu bạn.

Nhưng động vật có thể hiểu gì, và hiểu được bao nhiêu phần?

Chẳng hạn, bạn biết rằng động vật có thể cảm thấy vui sướng, nhưng liệu chúng có cảm thấy hài hước không?

Liệu cục lông xù yêu quý của bạn có thể hiểu bạn đang kể chuyện đùa hay đang cố nhịn cười khi thấy bạn tự đánh rơi một vật nặng vào ngón chân mình?

Liệu chó mèo hay các con vật khác có cười giống như cách con người chúng ta cười không?

Tại sao ta cười?

Lý do con người phát triển tiếng cười vẫn còn là điều bí ẩn.

Mỗi con người trên hành tinh này, dù nói ngôn ngữ gì, thì họ đều biết cười và đều cười một cách vô thức.

Chuyện về đười ươi, 'bà con' của con người

Những 'quả bóng' trong thế giới động vật

Bắc Cực bốc cháy: Tai họa đối với khí hậu toàn cầu

Tiếng cười nổi lên từ sâu trong ta và ta không thể cưỡng lại khi nó xảy ra. Tiếng cười lây lan, có tính xã hội và là thứ ta phát triển trước khi biết nói.

Người ta cho rằng tiếng cười tồn tại là để tạo ra nhân tố kết nối giữa từng cá nhân, trong khi có một thuyết cho rằng tiếng cười ban đầu bắt nguồn là âm thanh cảnh báo nhấn mạnh sự phi lý, chẳng hạn như thình lình một con hổ răng khoằm xuất hiện. Vì vậy, dù con người không biết vì sao mình cười, thì ta lại biết ta thực hiện việc đó.

Nhưng liệu động vật có biết cười khúc khích không, và nếu không thì tại sao không?

Rõ ràng là họ hàng gần nhất với con người, tinh tinh, khỉ đột, tinh tinh lùn bonobo và đười ươi orang-utan thể hiện niềm vui khi chơi rượt bắt hay khi được cù.

Âm thanh đó giống như tiếng thở hổn hển, nhưng thú vị là với những loài linh trưởng gần hơn với con người, như tinh tinh, thì chúng lại có âm giọng gần như giống với tiếng cười của con người hơn, so với những họ hàng xa như orang-utan, vốn bày tỏ âm thanh vui vẻ ít giống với con người.

Thực tế là những âm thanh này phát ra khi có kích thích như bị cù cho thấy tiếng cười đã tiến hóa trước tất cả các ngôn từ giọng nói.

Người ta cho rằng cô khỉ đột nổi tiếng Koko biết sử dụng ngôn ngữ ký hiệu, từng cột các sợi dây giày của chủ nhân vào nhau và ra hiệu cho chủ nhân "hãy đuổi theo tôi", có lẽ là do cô khỉ này biết đùa.

Quạ kêu

Nhưng còn các loài động vật khác, như chim, thì sao?

Tất nhiên người ta đã thấy một số loài chim nhại như con nhồng và vẹt biết bắt chước giọng cười, và một số loài vẹt nổi tiếng biết trêu những loài khác, trong đó có con chim biết huýt sáo và làm chú chó nuôi tại nhà nhầm lẫn, chỉ vì chú chim thích đùa.

Quạ và các loài ăn xác nổi tiếng biết sử dụng công cụ tìm thức ăn và thậm chí biết trêu chọc thú ăn thịt.

Người ta cho rằng hành động này thuần túy để làm loài ăn thịt xao nhãng khi quạ chôm thức ăn, nhưng giờ đây người ta đã chứng kiến dù không có thức ăn, thì chú chim chỉ làm vậy cho vui thôi.

Vì vậy, có thể là một số loài chim có khiếu hài hước, và thậm chí chúng biết cười, nhưng ta không biết cách xác định cách chúng cười thôi.

Khiếu hài hước

Người ta cũng biết các loài khác cũng có thể cười, như chuột, "rúc rích" khi bị cù vào những phần nhạy cảm như phần gáy ngay cổ. Cá heo phát ra âm thanh vui vẻ khi chơi vật nhau, để thể hiện hành vi không đe dọa với những con vật khác xung quanh, trong khi đó voi thường rống lên khi chơi đùa.

Nhưng ta gần như không thể chứng minh rằng liệu hành vi này có tương đương với tiếng cười của con người hay chỉ là âm thanh những con vật này tạo ra trong một số tình huống nhất định.

Những điều thú cưng ghét

Vậy còn thú cưng ta nuôi ở nhà thì sao? Chúng có thể cười nhạo ra không?

Có bằng chứng cho thấy chó đã phát triển một dạng thức giống tiếng cười khi chúng vui thích, tương tự như tiếng thở dốc bắt buộc, khác với kết cấu âm thanh mà tiếng thở thông thường chúng dùng để kiểm soát nhiệt độ cơ thể.

Mặt khác, mèo lại được cho rằng đã tiến hóa đến mức không thể hiện cảm xúc gì, vốn là nhân tố giúp chúng sinh tồn trong hoang dã.

Rõ ràng tiếng rên gừ gừ có thể cho thấy chú mèo yên tâm, nhưng tiếng rên gừ gừ và tiếng meo cũng có thể cho thấy nhiều ý nghĩa khác.

Mèo có vẻ như thích tham gia vào nhiều hành vi tinh quái, nhưng đây có thể chỉ là nỗ lực thu hút sự chú ý thay vì khoe khoang sự hài hước.

Và vì vậy, ở mức độ mà khoa học đã biết, có vẻ như mèo không có khả năng cười, và bạn có thể yên tâm khi biết bằng chú mèo không cười chế nhạo bạn.

Dù vậy, ngay cả khi chúng có được khả năng đó, thì chúng ta cũng không chắc là liệu chúng có cười nhạo chúng ta hay không.

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Earth.