Bầu cử Thái Lan: Bỏ phiếu chỉ để có nền dân chủ pha trộn
- Jonathan Head
- BBC News, Bangkok
Nguồn hình ảnh, Reuters
Khi quân đội Thái Lan nắm quyền lực vào tháng 5/2014, họ đã mô tả việc này như một cuộc đảo chính để chấm dứt mọi cuộc đảo chính.
Quân đội đã không thực hiện tốt nhiệm vụ này trong cuộc đảo chính trước đó, năm 2006, một trong những người lãnh đạo cuộc đảo chính nói với BBC năm 2014. Lần này chúng tôi sẽ sửa chữa mọi thứ để không bao giờ phải can thiệp nữa, ông nói.
Mục đích chính thức của những người tổ chức đảo chính là can thiệp để chấm dứt tình trạng hỗn loạn chính trị khiến Thái Lan rối ren trong các thập kỷ trước.
Nhưng trên thực tế, chính phủ quân đội thực sự có hai mục tiêu chính: bảo đảm sự kế vị hoàng gia đầu tiên sau 70 năm, việc mà họ đã làm vào năm 2016, sau khi vua Bhumibol Adulyadej qua đời; và làm tê liệt phong trào chính trị trung thành với cựu Thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra, trước đó thắng mọi cuộc tranh cử kể từ năm 2001.
Phong trào này được xem là mối đe dọa dai dẳng với liên minh hoàng gia, quân đội và những doanh nghiệp lớn đã thống trị Thái Lan trong phần lớn lịch sử hiện đại.
Cuộc bầu cử diễn ra vào Chủ nhật tuần này 24/3 tại Thái Lan cần được hiểu trong bối cảnh của mục tiêu cuối cùng này.
Quân đội giữ khư khư quyền lực
Nguồn hình ảnh, Image copyright
Thay vì nhường một sân chơi chính trị cho các chính trị gia dân sự, quân đội đang vận động để duy trì quyền lực, và đã đẩy sân chơi này theo hướng có lợi cho mình.
Tướng Prayuth Chan-ocha, người lãnh đạo cuộc đảo chính, và trở thành thủ tướng Thái Lan kể từ đó, hy vọng sẽ giữ được quyền lực. Và vì thế, một đảng chính trị mới, tự gọi là Palang Pracharat - Quyền lực của Nhà nước Nhân dân - được thành lập vào năm ngoái.
Đảng này được nhiều quan chức đã phục vụ trong chính phủ quân sự ủng hộ, với thành viên là một số chính trị gia địa phương tên tuổi từ các đảng khác. Tướng Prayuth là ứng cử viên duy nhất của đảng này cho chức thủ tướng, mặc dù các đảng được phép chỉ định ba người.
Quân đội cũng đã soạn thảo một hiến pháp mới cho phép một thượng viện 250 ghế, do chính họ chỉ định, được tham gia bỏ phiếu trong quốc hội để bầu thủ tướng tiếp theo. Quân đội cũng đã đưa ra một hệ thống bầu cử mới gây bất lợi cho đảng lớn nhất của Thái Lan và thân Thaksin, đảng Pheu Thai, bằng cách áp trần số ghế mà đảng này có thể giành được.
Dân túy vẫn còn mạnh
Nguồn hình ảnh, Reuters
Mặc dù quân đội rõ ràng có lợi thế, cuộc tranh cử đang diễn ra rất quyết liệt.
Các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy số cử tri bỏ phiếu sẽ cao. Vẫn còn nhiều người trung thành với đảng Pheu Thai ở vùng trung tâm phía Bắc và Đông Bắc Thái Lan, bất chấp việc đảng này bị cấm sử dụng tên hoặc hình ảnh của Thaksin hoặc em gái Yingluck, cả hai cựu thủ tướng nổi tiếng (mặc dù cả hai bị kết án vắng mặt vì tham nhũng và đang sống lưu vong), và thiếu các chính sách cũng như các cá nhân truyền cảm hứng như trong các chiến dịch tranh cử trước đó.
Đảng Dân chủ, đối thủ chính và là đảng lớn thứ hai sau Pheu Thai, và đảng cỡ trung Bhum Jai Thai, đã loại trừ khả năng gia nhập liên minh do Tướng Prayuth lãnh đạo - mặc dù họ vẫn để ngỏ lựa chọn hợp tác với đảng của ông này.
Và một người chơi mới đầy thú vị, tự gọi mình là 'Tương lai phía trước' (Future Forward), lãnh đạo bởi một tỷ phú trẻ, 'ăn hình', đã nhảy vào cuộc cải cách đầy hứa hẹn này. Future Forward đang cho thấy họ đặc biệt được giới trẻ Thái Lan ưa chuộng. Bảy triệu người trẻ Thái Lan sẽ đủ điều kiện để bỏ phiếu lần đầu tiên trong cuộc bầu cử này.
Những yếu tố này đã phủ bóng đen lên tham vọng nắm giữ quyền lực của quân đội. Trong các cuộc thăm dò, một số lớn người dân cho hay họ chưa quyết định; dưới sự áp chế của chính phủ quân sự, nhiều người không muốn nói rõ điều họ nghĩ. Thủ tướng Prayuth về mặt cá nhân vẫn được ưa chuộng - người ta thích sự cộc cằn, thẳng thắn của ông ta. Và ông Prayuth vẫn tương đối được tiếng là không tham nhũng.
Nhưng bất chấp nỗ lực làm hình ảnh ông Prayuth mềm mại hơn, với những bức ảnh người đàn ông vốn nghiêm nghị nay mỉm cười trong bộ trang phục áo khoác sáng màu và sơ mi, ông Prayuth miễn cưỡng tranh cử. Và đảng của ông vất vả lôi kéo các cử tri. Các cuộc vận động của đảng này không có đông người tham dự.
Tỷ phú và hoàng gia
Nguồn hình ảnh, AFP
Thêm vào đó là nền kinh tế chậm phát triển trong thời gian chính phủ quân đội nắm quyền, giá sinh hoạt ngày càng tăng với người Thái thu nhập thấp, trong khi giá các mặt hàng nông nghiệp quan trọng như cao su, đường và gạo lao dốc, và thông điệp cốt lõi của chính phủ quân sự giờ rút xuống chỉ quanh việc tiếp tục duy trì sự ổn định, cùng với một vài lời hứa quen tai như tăng mức lương tối thiểu.
Điều này không đủ để làm lung lay lòng trung thành của hầu hết những người trung thành với Thaksin. Một loạt các vụ bê bối tham nhũng, và sự mệt mỏi với một chế độ hứa hẹn một cuộc bầu cử trong vòng một hoặc hai năm nắm quyền, nhưng sau đó liên tục trì hoãn, có thể khiến đảng thân quân đội phải trả giá.
Một dấu hiệu căng thẳng của đảng quân đội là việc đảng này tiếp tục đưa ra những cáo buộc hình sự mơ hồ nhằm chống lại các đối thủ, đặc biệt là lãnh đạo trẻ nổi tiếng của đảng Future Forward, Thanatorn Juangroongruangkit.
Tuy nhiên, đảng này đã ghi được một chiến thắng đáng chú ý trước phe thân Thaksin khi một trong các đảng này, Thai Raksa chart, bị tòa án hiến pháp giải tán vì đề cử chị gái của vua Vajirusongkorn làm ứng cử viên tranh chức thủ tướng. Nếu không thì công chúa Ubolratana, một nhân vật nổi tiếng của hoàng gia, đã có thể mang lại cho các đồng minh của Thaksin một lợi thế lớn.
Không có Thai Raksa Chart trong cuộc đua, phe thân Thaksin có rất ít cơ hội đạt được mục tiêu chiếm đa số ghế trong quốc hội.
Nhưng cử tri Thái Lan vẫn còn nhiều lựa chọn.
Pheu Thai và Future Forward đang thể hiện mình là phe dân chủ, chống quân đội. Mỗi đảng đều hứa hẹn sẽ hạn chế ảnh hưởng lan rộng của các lực lượng vũ trang trong các vấn đề dân sự. Đảng Palang Pracharat muốn giữ nguyên hiện trạng. Và các đảng khác đang cố gắng thu hút cử tri bằng các chính sách tốt cho túi tiền của họ, như cam kết của đảng Bhum Jai Thai trong vịêc hợp pháp hóa cần sa như một loại nông sản thay thế.
Ở nhiều khu vực, cử tri có thể sẽ trung thành với các chính trị gia địa phương nổi tiếng, dựa trên thành tích mang lại lợi ích cho cử tri, bất chấp họ ủng hộ đảng nào - một lý do mà đảng quân đội đã cố gắng hết sức để lôi kéo cử tri của các đảng cũ khác.
Không hòa giải?
Nguồn hình ảnh, AFP
Vì thượng viện do quân đội chỉ định sẽ giúp chọn thủ tướng mới, Tướng Prayuth có lợi thế rất lớn.
Đảng của ông, cộng với bất kỳ đồng minh nào tham gia với ông, chỉ cần 126 trong số 500 ghế ở hạ viện. Ngoài ra, tất cả các chính quyền tương lai đều phải tuân thủ kế hoạch 20 năm phát triển Thái Lan trong hiến pháp do quân đội soạn thảo, hạn chế việc họ đưa ra các chính sách làm hài lòng dân.
Tòa án hiến pháp khét tiếng bảo thủ được trao quyền để có hành động quyết liệt chống lại bất kỳ chính phủ nào đi chệch khỏi chính sách này.
Nhưng nếu các đảng chống quân sự làm tốt - và Pheu Thai gần như chắc chắn là đảng lớn nhất với số lượng thành viên đáng kể - họ sẽ thách thức tính hợp pháp của bất kỳ chính phủ nào do Tướng Prayuth lãnh đạo. Chính phủ mới cũng sẽ cần phải đưa đủ các đồng minh liên minh vào hạ viện; họ không thể chỉ dựa vào thượng viện.
Mọi thứ phụ thuộc vào việc các đảng lớn hơn sẽ được ủng hộ nhiều hay ít và điều này khó dự đoán. Nếu đảng Palang Pracharat đạt kết quả tốt, giành hơn 80 ghế, có lẽ họ sẽ thu hút các đối tác liên minh một cách nhanh chóng.
Nhưng nếu đảng này không làm được như mong đợi, nỗ lực để giữ ghế của ông Prayuth sẽ vô cùng khó khăn, và Thái Lan có thể gặp nhiều bất ổn chính trị.
Sẽ mất thời gian để xác nhận và đánh giá kết quả bầu cử. Tất cả các bàn cãi trong Quốc hội sẽ tạm ngưng khi nhà vua mới đăng quang vào đầu tháng Năm. Nhưng sau sự kiện này thì mọi đảng phái đã xung đột nhiều năm qua trong chính trường Thái Lan vẫn còn nguyên đó.
Bất chấp những lời hứa hòa giải ngày xưa, quân đội đã không làm được gì mấy để giải quyết mối bất hòa trong năm năm cai trị.
Các bài liên quan về Thái Lan:
