Khủng hoảng lương thực: Ukraine và Nga ký thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc

Ukraine và Nga đã ký thỏa thuận cho phép Kyiv tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen. 

Thỏa thuận sẽ cho phép xuất khẩu hàng triệu tấn ngũ cốc, hiện đang bị mắc kẹt ở Ukraine do chiến tranh.

Thiếu hụt ngũ cốc của Ukraine từ lúc Nga xâm lược ngày 24/2 khiến hàng triệu người có nguy cơ chết đói.

Tuy nhiên, Kyiv đã từ chối ký một thỏa thuận trực tiếp với Moscow, và cảnh báo rằng "các hành động khiêu khích" sẽ bị đáp trả bằng "một phản ứng quân sự ngay lập tức".

Phụ tá tổng thống Ukraine Mykhaylo Podolyak giải thích hôm thứ Sáu rằng nước này chỉ ký một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc (LHQ), hai bên đã làm trung gian cho thỏa thuận này. 

Nga cũng đã ký một thỏa thuận tương tự.

Hai bên đều tham dự lễ ký kết tại Istanbul, nhưng không ngồi chung bàn.  

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã ký thỏa thuận trước, sau đó là Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov ký thỏa thuận giống hệt.

Thỏa thuận - mất hai tháng để đạt được - dự kiến ​​kéo dài trong 120 ngày.

Trong khi đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan - người đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán - cho biết ông hy vọng thỏa thuận có thể là bước đầu tiên nhằm đưa chiến tranh kết thúc. 

"Bước đi chung này mà chúng tôi đang thực hiện với Ukraine và Nga hy vọng sẽ làm sống lại con đường dẫn đến hòa bình", ông nói hôm thứ Sáu.

Cuộc chiến làm giá lương thực tăng vọt, vì thế thỏa thuận giải tỏa cảng Ukraine là rất quan trọng. Khoảng 20 triệu tấn lúa thóc bị kẹt ở Odesa.

Tổng thống Volodymyr Zelensky nói trong bài phát biểu đêm khuya là Kyiv đang chờ tin “về chuyện mở cảng”.

Phong tỏa

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hoan nghênh thỏa thuận do LHQ làm trung gian, nhưng nói sẽ tập trung vào việc bảo đảm Nga tôn trọng thỏa thuận.

Ned Price, người phát ngôn của Mỹ, cho biết “Chúng ta lẽ ra không bao giờ nên rơi vào vị trí này. Đây là một quyết định đầy chủ ý của Liên bang Nga, là vũ khí hóa lương thực.”

Các nhà ngoại giao nói kế hoạch bao gồm:

Thỏa thuận cũng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho Nga xuất khẩu lúa thóc và phân bón qua Biển Đen.

LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đã làm việc hai tháng nay để thu xếp thỏa thuận về ngũ cốc trong khi thế giới đang lo lắng về khủng hoảng lương thực.

Nga phủ nhận phong bế cửa biển của Ukraine – Nga đổ lỗi chuyện Ukraine đặt mìn trên biển và phương Tây đưa biện pháp trừng phạt làm chậm xuất khẩu của Nga.

Trong một bài viết nhắm vào báo chí ở Châu Phi, Ngoại trưởng Sergei Lavrov khiển trách phương Tây và Ukraine về những cáo buộc “hoàn toàn vô căn cứ” rằng Nga đang xuất khẩu đói kém.

Ông ca ngợi “lập trường cân bằng của người Châu Phi về những chuyện đang diễn ra ở và quanh Ukraine.”

Tuy nhiên Ukraine nói hải quân Nga ngăn chặn nước này vận chuyển lúa thóc và các hàng xuất khẩu khác, và cáo buộc lực lượng chiếm đóng Nga trộm cắp ngũ cốc từ nông trại Ukraine.

Nếu việc ký kết diễn ra như kế hoạch, đây sẽ là thỏa thuận quan trọng đầu tiên giữa Nga và Ukraine từ khi cuộc xâm lược bắt đầu. Đã có vài trao đổi tù nhân, nhưng thỏa thuận ngừng bắn có vẻ còn lâu mới xảy ra.

Ibrahim Kalin, phát ngôn viên của ông Erdogan, cho biết: “Thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc, cực kỳ quan trọng cho an ninh lương thực toàn cầu, sẽ được ký ở Istanbul dưới sự bảo trợ của Tổng thống [Recep Tayyip] Erdogan và Tổng thư ký LHQ Guterres, cùng với các phái đoàn Ukraine và Nga.”

Sergiy Kyslytsya, đại sứ Ukraine tại LHQ, nói điểm mấu chốt là trong các chi tiết vụn vặt của thỏa thuận mà các bên vẫn đang làm việc.

Ông Kyslytsya cũng nói Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có “vai trò rất quan trọng trong việc bảo đảm an ninh” và giám sát quá trình này.